Çocuklarda Obezite

Çocukluk Çağında Obezite

Obezite, harcanandan fazla enerji alımı ile vücuttaki yağ hücrelerinin ölçü olarak büyümesi ve yağ hücre sayısındaki artış sonucu oluşan ve yaşam boyu süren kronik bir hastalık olarak tanımlanır. Çocuk ve gençlik döneminde şişmanlıktaki artış, gelecekte oluşabilecek birçok sağlık sorununun hazırlayıcısı olarak ele alınmalıdır.

Çocukluk çağında şişman olan bireylerin % 30’unun ileride de şişman olma riski bulunur.

Obez çocuklarda kilo kaybının sağlanması, yetişkin bireylere göre çok daha zor sağlanır. Bunun en büyük sebebi, hem çocuklardaki tekrar kilo alınmasının hızlı olması, hem de çocukların büyüme ve gelişmesini engellemeden kilo kaybı sağlanmasının zor olmasıdır.

Çocuklarda obezitenin nedeni genel olarak herhangi bir sağlık sorununa değil de dış nedenlere bağlıdır. Bu dış nedenler çocuğun yemek seçmesi, düzensiz yemek saatleri, çocuklara ödül olarak şeker ve aşırı karbonhidratlı besinlerin, bol yağlı özellikle kızartmaların verilmesidir.

Obezite Çocuklarda Hangi Sağlık Sorunlarına Sebep Olur?

Bu çocuklarda gelişim yaşıtlarına göre daha hızlı olur. Özellikle ergenlik döneminden önce, boyları ve kemik olgunlaşma düzeyleri yaşıtlarına göre ileridedir. Bunun en büyük dezavantajı, büyümenin de erken sonlanmasıdır.

Bu çocukların vücutlarında yağ miktarının fazla olması nedeni ile yürüme gecikebilir.

Bacak aralarında pişik oluşması sıktır. Ayrıca bacaklarda eğrilikte görülebilir.

Soluk alıp vermede güçlük, deri enfeksiyonları, deri çatlamaları görülme riski de yüksektir.

En büyük risk ise, kalp damar hastalıkları, hipertansiyon, diyabet gibi hastalıkların çocukluk yaşlarında ortaya çıkmasına neden olur. Kan yağları, kolesterol düzeyleri artar. Şişmanlık ne kadar erken başlarsa hastalık riski de o oranda artış göstermektedir.

Obez Çocuklarda Beslenme Ve Fiziksel Egzersiz Tedavisi

Obezitenin tedavisinde beslenme tedavisi, fiziksel aktivite tedavisi, davranış tedavisi, ilaç tedavisi ve cerrahi tedavi yöntemleri kullanılır. Bu tedaviler içerisinde ilk olarak düşünülmesi ve öncelik verilmesi gereken tedavi; beslenme ve fiziksel aktivite tedavisidir. Çünkü bu iki temel tedavi yöntemi bir arada uygulandığında çocuklarda sağlıklı bir şekilde daha uzun süre kilo kaybı sağlanır.

Obez çocukların yapmış oldukları fiziksel aktivite ile günlük 250 kalori harcaması sağlanmalıdır. Bu aktiviteler çok ağır sporlar yerine, gelişmelerine de katkı sağlayacak koşma, bisiklet, basketbol, yüzme veya yürüyüş olabilir. Örneğin; günde 30 dakikalık tempolu yürüyüş ile 250-300 kalori yakılabilir. Ayrıca fiziksel aktivite, çocuğunuzun bazal metabolizma hızını arttırırken, iştahında da azalma sağlayabilir. Fiziksel aktivitenin en önemli yararı, çocukta psikolojik bir iyileşme sağlamasıdır. Çünkü bu bireylerin anksiyete, depresyon, duygu-durum bozukluğu, kendisine olan saygısında azalma ve beden imgesinde bozulma gibi psikolojik sorunları olabilir.

Beslenme tedavisinde enerjinin %55-60’ının karbonhidratlardan gelmelidir. Özellikle kompleks karbonhidratlar seçilmelidir. Çünkü bu karbonhidratlar hem tokluk hissi sağlar, hem de enerji dengesini kolaylaştırır. Lif içeriği yüksek olan sebze-meyve, kurubaklagiller ve tahıl ürünleri alımına da özen gösterilmelidir. Lifli besinlerin mide boşalma hızları yavaştır, uzun süre tokluk sağlarlar. Enerjinin %12-15’i proteinlerden gelmelidir. Diyetle alınan proteinin kalitesi çok önemlidir. Özellikle %50’si hayvansal kaynaklardan sağlanmalıdır. Hayvansal kaynaklı bu proteinin % 70-80’i yağsız süt ve süt ürünlerinden, % 20-30’u ise et, balık ve yumurtadan gelmelidir. Toplam proteinin % 50’lik diğer kısmının ise % 25’inin ise kuru baklagillerden ve sebze-meyveden gelmesi önerilmektedir. Enerjinin %25-30’unun yağlardan gelmesine dikkat edilmelidir. Yağlar ise özellikle diyetin lezzet açısından tüketilebilir olması ve yağda eriyen vitaminlerin biyoyararlılığı açısından önemlidir. Tekli ve çoklu doymamış yağ asitleri alımı çocuğun hızlı büyümesi açısından önemlidir.

Bu tarz diyet ile çocuğun daha önce tüketmiş olduğu fazla enerji, sınırlanmış ve besin tüketimi dengelenmiş olacaktır. Ancak gerekli durumlarda uygulanabilecek daha sınırlı diyetlerin 5 yaşından önce uygulanması sakıncalıdır. Çocuk ve gençlerde enerji sınırlandırılması harcanan enerji kadar olmalıdır.

Obez Çocuklarda Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Yağ ve şeker içeriği yüksek olan besinler, çocuk istedi diye veya ödüllendirmek amaçlı verilmemelidir.
• Düşük enerjili diyetlerden kaçınılmalıdır.
• Öğün sayısı arttırılmalı ve öğünler atlanmamalıdır.
• Her öğünde dört besin grubundan (et, süt, tahıl, sebze-meyve) yiyecek bulunmalıdır.
• Enerji harcaması fiziksel aktivitedeki değişikliklerle sağlanmalıdır.

Konu hakkında detaylı bilgi için Çocuk Beslenmesi Danışmanlığı Hizmetimize göz atabilirsiniz.

Diyetisyen Nil Şahin Gürhan